Επιπτώσεις

Επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό

Η ιονίζουσα ακτινοβολία η οποία εκπέμπεται από τα ραδιενεργά ισότοπα, διαπερνά τον ανθρώπινο οργανισμό και επιδρά στους ιστούς και στα όργανά του. Μεταφέρει ενέργεια στα κύτταρα και προκαλεί ιονισμό των ατόμων. Οι συνέπειες από την έκθεση στην ιονίζουσα ακτινοβολία στη φυσιολογία των οργανισμών έχουν μελετηθεί εκτενώς καθ' όλη τη διάρκεια του περασμένου αιώνα. Γνωρίζουμε ότι αυτή διασπά το DNA και ότι το κύτταρο ανταποκρίνεται στην προκαλούμενη βλάβη. Ειδικότερα, αν η βλάβη είναι μικρής έκτασης, ή ακόμη αν ο ρυθμός καταστροφής του DNA είναι μικρός το κύτταρο θέτει σε λειτουργία τους μηχανισμούς επιδιόρθωσης που διαθέτει και πετυχαίνει να αποκαταστήσει τη βλάβη. Όταν όμως η δόση είναι ισχυρή και οι βλάβες που έχουν προκληθεί μεγάλες, το κύτταρο πεθαίνει είτε άμεσα είτε αφού διαιρεθεί μερικές φορές.

Οι μεταλλάξεις που υφίσταται το DNA από την ακτινοβολία, οδηγούν σε εμφάνιση καρκίνου. Καθώς το DNA είναι το υλικό που κληροδοτείται από τη μια γενιά στην επόμενη, οι επιπτώσεις της έκθεσης σε ραδιενέργεια συχνά διαπιστώνονται και σε απογόνους των θυμάτων. Πιο συγκεκριμένα:

-εμφάνιση καρκίνου (λευχαιμίες, όγκοι μαστού, καρκίνος μυελού των οστών, πνεύμονα, οστών, θυρεοειδούς, ήπατος, λεπτού εντέρου και δέρματος).

- κληρονομικές ανωμαλίες. Οι ακτινοβολίες προκαλούν

μεταλλάξεις από τοπικές βλάβες στο DNA που δεν είναι ορατές στο μικροσκόπιο και χρωματοσωμιακές ανωμαλίες που δεν επιδιορθώνονται και είναι ορατές στο μικροσκόπιο .Όσο μικρή κι αν είναι η ποσότητα ακτινοβολίας που απορροφά ένα κύτταρο, πάντοτε δημιουργείται αυξημένη πιθανότητα μεταλλάξεων.

-γαστρεντερικό σύνδρομο (καταστροφή των κυττάρων που καλύπτουν το γαστρεντερικό σύστημα).

-καταστροφή του μυελού των οστών. Η μόνη θεραπεία είναι η μεταμόσχευση του μυελού των οστών. Συνήθως όμως απορρίπτονται τα ξένα κύτταρα. Εμφανίζεται 2-3 μέρες μετά την έκθεση στην ακτινοβολία. -ακτινική πνευμονία. Εμφανίζεται με αναπνευστικά προβλήματα και πυρετό 5-6 εβδομάδες μετά και εκτεταμένη καταστροφή των κυττάρων του πνεύμονα. Οι άνθρωποι συνήθως πεθαίνουν από καταστροφή του μυελού των οστών.

Συμπτώματα

Ναυτία και εμετοί, που ακολουθούνται από διάρροιες, πυρετό και πονοκεφάλους. Εκτεταμένος κυτταρικός θάνατος ύστερα από ισχυρή δόση ακτινοβολίας οδηγεί σε πολυοργανική ανεπάρκεια και θάνατο του οργανισμού. Άλλες επιπτώσεις της έκθεσης σε ραδιενέργεια συχνά διαπιστώνονται όχι μόνο στα άτομα που εκτέθηκαν σε αυτήν αλλά και στους απογόνους τους. Φαινόμενα όπως η ανάπτυξη καρκίνου ή η εμφάνιση κληρονομήσιμων ανωμαλιών ονομάζονται στοχαστικά αποτελέσματα και η συχνότητα εμφάνισής τους ειναι μετά απο κάποιο χρονικό διάστημα.

Η επίδραση της ιονίζουσας ακτινοβολίας στον πληθυσμό είναι περισσότερο επικίνδυνη για τις ηλικίες μεταξύ 0 και 14 ετών και μπορεί να έχει τις πλέον αρνητικές συνέπειες.

Οι εγκυμονούσες γυναίκες εμφάνισαν ψυχιατρικές ασθένειες με μεγαλύτερη συχνότητα, ενώ τα παιδιά που δέχθηκαν ακτινοβολία κατά την εμβρυϊκή ζωή τους εμφάνισαν αυξημένα ποσοστά νευρολογικών διαταραχών ή και καθυστέρηση στη νοητική ανάπτυξή τους σε σχέση με παιδιά «καθαρών» περιοχών.

Παρατηρήθηκε μικρή σχετικά αύξηση των λευχαιμιών. Ομοίως αυξήθηκαν οι συμπαγείς όγκοι αλλά και τα καρδιαγγειακά.
Αναμένεται να συνεχιστεί η παρατηρούμενη αύξηση δυσλειτουργιών του θυρεοειδούς, η οποία με τη σειρά της συνεισφέρει στην αύξηση των αναπαραγωγικών δυσλειτουργιών, ιδιαίτερα μεταξύ γυναικών που ήταν παιδιά ή έφηβες όταν συνέβη το ατύχημα.

Επιπτώσεις στο οικοσύστημα

Ο ατμοσφαιρικός αέρας είναι το πρώτο συστατικό του οικοσυστήματος που μολύνεται μετά από πυρηνική έκρηξη ή από ατύχημα συνδεόμενο με διαρροή ραδιενεργού υλικού στην ατμόσφαιρα. Ο ατμοσφαιρικός αέρας είναι ο κυριότερος δρόμος,με τον οποίο μεταφέρονται τα ραδιενεργά στοιχεία σε περιοχές μακριά από την πυρηνική έκρηξη ή το ατύχημα.

Η εισπνοή ραδιενεργά επιβαρημένου αέρα είναι περισσότερο επικίνδυνη μολυσμένη με ραδιενέργεια τροφή ή νερό. Αυτό άλλωστε εξηγείται εάν αναλογισθούμε ότι, ενώ ο μέσος άνθρωπος καταναλώνει δυο λίτρα νερο και ένα λίτρο τροφής το 24ωρο,ταυτόχρονα εισπνέει 10-20 χιλιάδες λίτρα αέρα. Έτσι συσσωρεύονται δια της αναπνευστικής οδού στο σώμα του ανθρώπου μεγάλες ποσότητες ραδιενεργών στοιχείων. Βέβαια, η ραδιενεργή μόλυνση του αέρα δεν διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς τα ραδιενεργά υλικά, λόγω της μεγάλης τους βαρύτητας, καταλήγουν σύντομα στο έδαφος και σε ότι βρίσκεται πάνω σ’ αυτό.
Πράγματι, το μεγαλύτερο μέρος των ραδιενεργών υλικών καταλήγει στο έδαφος, επιδρώντας στη συνέχεια αρνητικά πάνω στα φυτά, τα ζώα και τον άνθρωπο. Η παραμονή των ραδιενεργών υλικών στο έδαφος εξαρτάται από το χρόνο υποδιπλασιασμού τους και από το ρυθμό απορρόφησής τους από το έδαφος. Για παράδειγμα, η συμπεριφορά του ραδιενεργού στροντίου δεν είναι όμοια σε όλους τους τύπους των εδαφών. Έχει παρατηρηθεί δε ότι σε εδάφη που είναι φτωχά σε μεταλλικά στοιχεία παρουσιάζεται ταχύτερη απορρόφηση του στροντίου και του καισίου από τα φυτά.Τα νερά σε ανοιχτούς χώρους μπορούν να μολυνθούν μετά από βροχόπτωση ή χιονόπτωση. Τα υπόγεια νερά "φιλτράρονται" όταν διέρχονται διαμέσου του εδάφους. Γι’ αυτό και το νερό άντλησης είναι ασφαλέστερο από τα επιφανειακά αποθέματα μετά από διαρροή ραδιενεργών προϊόντων. Αντίστοιχα, όταν τα επιβαρημένα υδάτινα αποθέματα χρησιμοποιούνται για πότισμα, τα ραδιενεργά υλικά καταλήγουν σε μεγάλο ποσοστό στη χλωρίδα. Στη συνέχεια μολύνονται ζώα και άνθρωποι καταναλώνοντας τα φυτά αυτά.Όσον αφορά τις επιπτώσεις πάνω στα φυτά, δύο ραδιενεργά στοιχεία, δηλαδή το στρόντιο και το καίσιο, παίζουν τον κυριότερο ρόλο. Η οικολογική σημασία αυτών των δύο ραδιενεργών στοιχείων γίνεται πιο σημαντική, καθώς το στρόντιο παρουσιάζει χημική συγγένεια με το ασβέστιο και το καίσιο με το κάλιο, δύο βασικά στοιχεία χρήσιμα για τις λειτουργίες φυτών και ζώων. Καθώς το στρόντιο και το καίσιο καταλήγουν στην επιφάνεια της γης (από τα ανώτερα τμήματα της ατμόσφαιρας), ένα ποσοστό επικάθεται πάνω σε φύλλα ή καρπούς φυτών και ένα άλλο ποσοστό πηγαίνει στο έδαφος. Από τα φύλλα πάλι, ένα ποσοστό εισέρχεται στο φυτικό ιστό, ενώ το υπόλοιπο ξεπλένεται με τη βροχή και πηγαίνει στο έδαφος.